حقوق کارگر در مرخصی و تعطیلات – کارفرمایان در محیط کار با انواع مشکلات و دعاوی ناشی از کار مواجه هستند.مواردی نظیر: تکلیف کارفرما برای دستمزد کارگر ، حق بیمه کارگری ، رسیدگی به اختلافات کارگری ، نپرداختن حق بیمه کارگر از جمله این مشکلات است. در صورت بروز دعوا میان کارگر و کارفرما آنها ممکن است بدنبال دادخواست دعوای کار و نکات مربوط به آن باشند. اما در نار همه این موارد یک موضوع مهم دیگر هم هست که دغدغه همه کارگران می باشد. این موضوع، حقوق کارگر در مرخصی و تعطیلات است که گاهاً مورد سؤال و پرسش کاربران قرار می گیرد.
باید دانست از نظر قانون کار ، تعطیلات کارگری به دو بخش تعطیلات هفتگی و تعطیلات رسمی تقسیم می شود. منظور از تعطیلات هفتگی همان تعطیلات روزهای جمعه است. مراد از تعطیلات رسمی همان روزها و مناسبت های خاص مذهبی یا سیاسی است که در تقویم رسمی، تعطیل اعلام شده است.
در قانون کار مصوب سال 69 روز جمعه روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد در نظر گرفته شده است. اصولاً این روز ثابت است مگر در موارد خاص. در موارد خاص و در برخی مشاغل که امکان تعطیلی روز جمعه وجود ندارد، باید حتماً یک روز به عنوان روز تعطیلی هفتگی در نظر گرفته شود. انجام این عمل نوعی اجبار قانونی است و انجام ندادن آن تخلف از قانون خواهد بود.
اما مرخصی ها می توانند انواع مختلفی داشته باشند. این مرخصی ها عبارتند از:
- مرخصی استحقاقی
- مرخصی ساعتی
- مرخصی بدون حقوق
- مرخصی استعلاجی
- مرخصی بارداری و زایمان
- مرخصی تحصیلی
- مرخصی مربوط به حوادث زندگی ( فوت همسر فوت پدر و مادر و فرزندان و عروسی )
- مرخصی جهت ادای فریضه حج تمتع.
نحوه محاسبه مزد در روزهای تعطیل هفتگی
حقوق کارگر در مرخصی و تعطیلات – ممکن است تحت شرایطی کارفرما از کارگران غیر نوبتی یا کارگران دارای ساعات کار عادی و ثابت بخواهد روز جمعه کارکنند. در این صورت، باید یک روز از هفته با استفاده از مزد تعطیل شوند. در این صورت یعنی عدم استفاده از تعطیل روز جمعه، کارگران باید 40 درصد اضافه بر مزد دریافت نمایند.
اگر روزهای کاری کارگر در هفته کمتر از 6 روز باشد مزد تعطیل هفتگی کارگر برابر یک ششم مجموع مزد یا حقوق دریافتی او در روزهای کار در هفته خواهد بود.
اگر در یک محیط کاری کارگران 44 ساعت در هفته کار می کنند اما دو روز در هفته تعطیل هستند، مزد دو روز تعطیل هفتگی آنان برابر با یک روز دستمزد آنان خواهد بود.
نحوه محاسبه مزد در ایام مرخصی
حقوق کارگر در مرخصی و تعطیلات – مرخصی ها انواع مختلف دارند. در مورد برخی از مرخصی ها لازم است اقدامات خاصی از طرف کارفرما انجام پذیرد.در اینجا توضیحات مختصری در مورد هر کدام ارائه می شود.
مرخصی استحقاقی
برابر ماده 64 قانون کار میزان مرخصی استحقاقی کارگر در طول یکسال با استفاده از مزد و احتساب 4 روز جمعه، جمعاً یک ماه است.
بازخرید ایام مرخصی استحقاقی
مطابق ماده 66 قانون کار ، هر کارگر می تواند حداکثر 9 روز مرخصی استحقاقی سالانه خود را ذخیره کند. استفاده از بقیه مرخصی برای کارگر الزامی است ( یعنی 17 روز کاری).
مطابق ماده 71 قانون کار، بازخرید ایام مرخصی استحقاقی استفاده نشده تنها در موارد فسخ یا خاتمه قرارداد کار فوت بازنشستگی و از کار افتادگی کلی کارگر استعفا یا تعطیلی کارگاه پیش بینی شده و در سایر موارد بازخرید مرخصی سالانه کارگران و حتی ذخیره مرخصی انان میسر نخواهد بود.
مبنای پرداخت مرخصی های ذخیره شده کارگر در هنگام خاتمه قرارداد کار، بر اساس حق السعی کارگر محاسبه و پرداخت می شود.
حسب ماده 22 قانون کار در صورت فوت کارگر ، مطالبات وی از جمله مرخصی های ذخیره شده به وارث قانونی وی پرداخت خواهد شد. اگرچه در قانون کار به این موارد اشاره نشده اما به نظر می رسد در موارد استعفای کارگر و ترک کار نیز باید مرخصی استحقاقی برابر ماه های کار محاسبه و پرداخت شود.
مرخصی برای انجام فریضه حج واجب
هر کارگر حق دارد برای انجام فریضه حج واجب در طول مدت کار خویش فقط برای یک بار از آن استفاده کند.مدت این مرخصی، یک ماه است و به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق خواهد بود. مرخصی پیش بینی شده در ماده 67 قانون کار امتیاز جدا از مرخصی استحقاقی سالانه نیست. و از محل همین مرخصی استفاده می شود. بدیهی است چنانچه کارگر ذیربط مرخصی استحقاقی ذخیره نداشته باشد می تواند از مرخصی بدون حقوق استفاده نماید. در هر صورت با درخواست کارگر برای استفاده از این مرخصی، کارفرما مکلف به موافقت با آن خواهد بود.
مرخصی استحقاقی کارگران فصلی
این نوع مرخصی بر حسب ماه های کار کارگر محاسبه و پرداخت خواهد شد. مثلاً کارگری در طول سال به علت فصلی بودن کار، شش ماه فعال باشد، در این مورد کارگران می توانند از 13 روز مرخصی استحقاقی استفاده کنند.
مرخصی بدون حقوق
کارگران مشمول قانون کار می توانند از کارفرما درخواست مرخصی بدون حقوق کنند. اما موافقت با تقاضای این نوع مرخصی صرفاً در اختیار کارفرما خواهد بود. و استفاده از ان، حق قانونی کارگران محسوب نمی گردد. نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق و مدت و شرایط ان با توافق کتبی کارگر و کارفرما تعیین می شود. یکی از موارد مرخصی بدون حقوق، مرخصی تحصیلی کارگران است که استفاده از ان موکول به توافق طرفین است.
مرخصی استعلاجی
مدت مرخصی استعلاجی کارگران با تأیید سازمان تأمین اجتماعی جزو سوابق کار و بازنشستگی انها محسوب خواهد شد. ( ماده 74قانون کار) هر گونه بیماری کارگر اعم از اینکه بیماری عادی ناشی از کار و یا بیماری ناشی از حوادث کار باشد مستوجب استفاده از مرخصی استعلاجی است. و در قوانین کار و تأمین اجتماعی سقفی برای استفاده از مرخصی استعلاجی کارگر در نظر گرفته نشده است.
بر اساس ماده 59 قانون تامین اجتماعی در مواردی که بیمه شده به دلیل بیماری یا بروز حوادث ناشی و غیر ناشی از کار و یا بیماری های حرفه ای به طور موقت توانایی انجام کار را نداشته باشد و مشروط به عدم اشتغال و به تبع ان از دریافت مزد یا حقوق محروم شود با رعایت شرایط قانونی بخشی از حقوق و دستمزد وی در این مدت توسط سازمان تامین اجتماعی جبران می شود. ضمنا استراحت پزشکی بیمه شده بایستی به تأیید مراجع پزشکی ذیربط رسیده باشد.
مبلغ پرداخت غرامت دستمزد ایام بیماری بیمه شدگان مجرد دو سوم میانگین دستمزد 90 روز قبل از شروع بیماری می باشد. و جهت بیمه شدگان متأهل و متکفل سه چهارم میانگین دستمزد 90 روز قبل از شروع بیماری می باشد. در صورتی که بیمار مجرد باشد و در بیمارستان به هزینه سازمان تأمین اجتماعی بستری شده باشد، این مبلغ، یک دوم میانگین 90 روز می باشد.
مرخصی بارداری و زایمان
نوعی مرخصی استعلاجی است که طبق ضوابط تأمین اجتماعی به بیمه شده زن تعلق می گیرد. مشروط بر آنکه ظرف یک سال قبل از زایمان سابقه پرداخت حق بیمه 60 روز را داشته باشد. این گونه افراد به شرط عدم اشتغال به کار، از کمک بارداری می توانند استفاده نماید.
مطابق ماده 74 قانون کار، مدت مرخصی استعلاجی با تأیید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب می شود. لذا کارگر در ایام مذکور نیز مشمول برخورداری از مرخصی استحقاقی خواهد بود. ولی چنانچه کارگری در تمام طول سال در مرخصی استعلاجی به سر می برد فقط 9 روز از مرخصی آن سال به حساب ذخیره مرخصی کارگر منظور خواهد شد.
به موجب اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مرخصی زایمان مادران به 9 ماه افزایش یافته است .
مرخصی موردی اضطراری
کلیه کارگران در موارد زیر حق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند:
- ازدواج دایم
- فوت همسر ،پدر ،مادر وفرزندان.
استفاده از این مرخصی علاوه بر مرخصی استحقاقی است که قبلا توضیح دادیم . این نوع مرخصی قابل انتقال و یا ذخیره نمی باشد و همزمان با وقوع بایستی استفاده شود .
مرخصی سالانه در کارهای سخت و زیان اور
کارگرانی که به کارهای سخت و زیان اور اشتغال دارند سالیانه از 5 هفته مرخصی استحقاقی استفاده می کنند.( با احتساب 4 روز جمعه ) استفاده از این مرخصی حتی الامکان در هر سال دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار صورت می گیرد.
وکیل دعاوی کارفرمایی و کارگری
اگر شما کارفرمای محترم یا کارگر عزیز در محیط کار خود با مشکلاتی مواجه می باشید، می توانید با ما تماس بگیرید. وکیل کسب و کار همواره در خدمت شما خواهد بود.