شیوه حل اختلافات مالیاتی ، اعتراض به برگ تشخیص ، مراجع حل اختلاف مالیاتی
یکی از اقدامات مهم دولت ها در هر کشور اخذ مالیات است. مالیات به صورت های گوناگون از افراد و سازمان ها اخذ می شود. به عبارتی همه اشخاص حقیقی یا حقوقی موظف به پرداخت مالیات هستند.
اخذ مالیات و نحوه صحیح دریافت و هزینه آن از نشانه های مهم توسعه یافتگی کشورها است. می توان گفت کشورهایی که همه مردم در پرداخت مالیات نقش سازنده دارند آن کشور را باید در زمره کشورهای توسعه یافته قلمداد کرد. بر عکس، در برخی کشورها مردم مالیات نمی پردازند و به بهانه های مختلف از زیر بار مالیات فرار می کنند. این کشورها عمدتاً وارد مدار توسعه و پیشرفت نشده اند. و راه درازی را در پیش خواهند داشت.
مراجع حل اختلاف مالیاتی
از زمان شناسایی مؤدیان مالیاتی تا زمان وصول مالیات از آنان فرایندی باید طی شود. در جریان این فرایند، ممکن است اختلافاتی میان مؤدیان مالیاتی با سازمان امور مالیاتی ایجاد شود. این اختلافات در وهله اول در مراجع غیر قضایی یا هیئت حل اختلاف مالیاتی مورد رسیدگی قرار می گیرد. اگر اختلافات حل و فصل شد ، پرونده مالیاتی بسته می شود. در غیر این صورت می توان اعتراض مالیاتی را در دیوان عدالت اداری مطرح نمود.
موارد مشمول جرایم مالیاتی
- تاخیر در پرداخت پس از سررسید: به استناد ماده ۱۹۰ قانون مالیات های مستقیم، پرداخت مالیات پس از سررسید، جریمه ای معادل دو و نیم درصد مالیات به ازای هرماه خواهد داشت. لازم به ذکر است مبداء احتساب جریمه در مورد مؤدیانی که مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند نسبت به مبلغ مندرج در اظهارنامه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم آن است. نسبت به مابه التفاوت از تاریخ مطالبه خواهد بود. در مورد مؤدیانی که از تسلیم اظهارنامه خودداری نموده یا اصولاً مکلف به تسلیم اظهارنامه نیستند، تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه یا سررسید پرداخت مالیات حسب مورد می باشد.
- عدم تسلیم اظهارنامه: چنانچه اشخاص حقوقی و مشمولین بندهای الف و ب ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم اظهارنامه های مالیاتی خود را تکمیل و به ادارات دارایی تسلیم ننمایند ، مشمول جریمه معادل ۴۰ درصد مالیات متعلقه خواهند بود.
- عدم تسلیم صورت های مالی و دفاتر قانونی : مؤدیانی که به موجب قانون مکلف به نگهداری دفاتر قانونی هستند، در صورت عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان یا عدم ارائه دفاتر ، مشمول جریمه ای معادل ۲۰ درصد مالیات برای هریک از موارد مذکور خواهند بود.
میزان جرایم مالیاتی
در مورد جرایم مالیاتی از متخلفان مالیاتی، به استناد مواد 195 تا 201 قانون مالیات های مستقیم، در هر یک از موارد اشاره شده، میزان جریمه ها به شرح زیر قابل وصول خواهد بود:
دو درصد سرمایه پرداخت شده شخص حقوقی :
در مواردی که اظهارنامه تسلیم نشده و یا اظهارنامه خلاف واقع ارائه شده باشد. (مستند به ماده ۱۹۵ قانون مالیات های مستقیم).
بیست درصد مالیات مربوط به تقسیم دارایی :
در مورد شرکت های در حال تصفیه که مالیات خود را نپرداخته اند، مطابق ماده ۱۹۶ قانون فوق، از مدیر یا مدیران تصفیه وصول می گردد.
دو درصد حقوق پرداختی و یک درصد مبلغ قرارداد پیمانکاری :
در مورد عدم ارائه و تسلیم قراردادهای مربوط به اشخاص و پیمانکاران.
ده درصد مالیات پرداخت نشده و دو و نیم درصد مالیات به ازای هر ماه تاخیر :
در مورد اشخاصی که باید از دیگران مالیات کسر می نموده اند و از انجام این کار تخلف ورزیده اند.(برابر ماده ۱۹۹ قانون مالیات های مستقیم از هر شخص حقیقی یا حقوقی متخلف دریافت می شود).
اعمال جرایم و محرومیت از معافیت ها و بخشودگی :
در مورد مدیرانی که به استناد ماده ۲۰۱ قانون مالیات های مستقیم ، به قصد فرار از مالیات از روی علم و عمد، به ترازنامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل می باشد و برخلاف حقیقت تهیه و تنظیم شده است استناد نماید یا برای سه سال متوالی اظهارنامه مالیاتی را تسلیم ننماید.
ممنوع الخروج شدن مدیران شرکت های حقوقی
موارد بخشودگی جرایم مالیاتی
اگر مؤدیان مالیاتی بخواهند مشمول بخشودگی مالیاتی قرار بگیرند ابتدا باید اصل مالیات و جرایم قابل وصول کلیه سنوات قطعی شده را بپردازند. ممکن است مؤدی دارای اضافه پرداختی و یا جایزه خوش حسابی و یا خسارت تاخیر موضوع تبصره ماده ۲۴۲ قانون مالیات های مستقیم باشد. در این صورت لازم است ابتدا مبالغ مذکور با جرایم متعلقه مقابله شود. سپس بخشودگی جرایم نسبت به مازاد آن بررسی و اقدام قانونی اعم از وصول یا بخشودگی جرایم معمول گردد.
توضیح اینکه جرایم مالیاتی با رعایت مواد ۱۹۱ ، ۱۹۲ ، ۱۹۴ و ۲۰۱ و سایر مقررات مالیات های مستقیم قابل بخشودگی می باشد.
تقسیط مالیات
برابر ماده 167 قانون مالیات های مستقیم، تقسیط بدهی با وزارت امور اقتصادی و دارایی و یا سازمان امور مالیاتی است. بدین صورت که می توانند بدهی مالیاتی مؤدیانی که قادر به پرداخت آن بطور یک جا نیستند را از تاریخ ابلاغ برگ قطعی حداکثر به مدت سه سال تقسیط نمایند.
شرایط تقسیط بدهی مالیاتی مؤدی
بر مبنای ماده 167 تقسیط بدهی همه مؤدیان مالیاتی امکان پذیر است و تابع شرایط خاصی نمی باشد. با این وجود موارد زیر قابل توجه می باشد:
- تقسیط از تاریخ ابلاغ مالیات قطعی حداکثر به مدت ۳ سال خواهد بود.
- موافقت با تقسیط مالیات منوط به پیش پرداخت حداقل ۳۰ درصد از بدهی به صورت نقد و تقسیط مابقی حداکثر به مدت ۱۵ ماه می باشد.
رفع اختلافات مالیاتی از طریق اداره امور مالیاتی
اداره امور مالیاتی علاوه بر تشخیص و تعیین مالیات ،صدور و ابلاغ برگ تشخیص و یا مطالبه مالیات ،نخستین مرجع رفع اختلاف با مودی مالیاتی به شمار می آید.از این رو،در نخستین مرجع حل و فصل اختلافات مالیاتی باید فرصت زمانی مشخص و محدودی را برای طرح موافقت مودی با تشخیص مالیات تعیین کرد.
شیوه حل اختلافات مالیاتی در اداره مالیاتی
شیوه حل اختلافات مالیاتی مبتنی بر تعامل دو جانبه مؤدی و سازمان مالیاتی است. اداره امور مالیاتی برای رسیدگی به اعتراض مؤدی، نسبت به برگ غیرقطعی تشخیص مالیات، از شیوه غیرقضایی استفاده می کند. معمولاً هرف و شیوه عمل اداره مالیاتی بدین صورت است که از زمان قطعی شدن مالیات، مبلغ آن را کاهش می دهد.
با این وجود باز هم برابر مواد ۲۳۸ و ۲۳۹ قانون مالیات های مستقیم به مؤدی فرصت اعتراض داده می شود. مؤدی در این مورد می تواند اعتراض کتبی خود را همراه دلایل و اسناد و مدارک به اداره امور مالیاتی تحویل دهد. و تقاضای رسیدگی مجدد نماید. مسئول اداره مالیاتی نیز مکلف است تا پیش از گذشت سی روز از تاریخ مراجعه مؤدی،به اعتراض و درخواست وی رسیدگی کند.
مراحل رسیدگی به اختلافات مالیاتی در اداره امور مالیاتی
- ابلاغ برگ تشخیص به مؤدی مالیاتی.
- اعتراض کتبی مؤدی ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ (مهلت اعتراض به اوراق مطالبه یا استرداد مالیات بر ارزش افزوده ۲۰ روز می باشد) .
- ثبت اعتراض در دفتر مربوطه.
- رسیدگی به اعتراض ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ثبت اعتراض.
- نتیجه کار مسئول رسیدگی ممکن است به یکی از اشکال زیر باشد:
الف: دلایل و اسناد و مدارک ابراز شده برای رد مندرجات برگ تشخیص یا مطالبه کافی نیست. در نتیجه آن را رد و مراتب را ظهر برگ تشیص درج و امضا می نماید.
ب: دلایل و اسناد و مدارک ابرازی در تعدیل ماخذ مالیات مؤثر می باشد. مؤدی نیز با مسئول هم نظر است. در نتیجه مراتب ظهر برگ تشخیص منعکس و به امضای هر دو نفر می رسد.
پ: دلایل و اسناد و مدارک ابرازی مؤدی مؤثر در رد برگ تشخیص نیست. در این صورت مراتب با ذکر دلایل در ظهر برگ تشخیص منعکس و پرونده برای رسیدگی به هیات حل اختلاف ارجاع می شود.
- ممکن است برگ تشخیص مالیات طبق مقررات تبصره ماده ۲۰۳ و ماده ۲۰۸ قانون ابلاغ شود. اما مؤدی به شرح مقررات ماده ۲۳۹ اقدام نکرده باشد. در این صورت در حکم معترض به برگ تشخیص مالیات شناخته می شود. لذا پرونده به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع می شود.
- در مواردی مؤدی ظرف مهلت مقرر از تاریخ ابلاغ کتباً به برگ تشخیص اعتراض می کند. در این موارد، پرونده امر جهت رسیدگی به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع خواهد شد.