وکیل مالکیت معنوی و صنعتی کیست؟
وکیل مالکیت معنوی و صنعتی – یکی از مشکلاتی که معمولاً صاحبان اندیشه ، افراد نوآور و یا مخترعین با آن مواجه می شوند، سرقت و نمونه برداری غیر مجاز از ایده ها ، طرح ها و یا آثار و اختراعات آنان می باشد. گاه حاصل یک عمر تلاش افراد مورد نظر به خاطر این عمل غیر قانونی از بین می رود و در عمل از هر دو جنبه مادی و معنوی خسارت سنگینی به صاحب اثر یا اختراع وارد می شود.
حمایت قانونی از افراد مورد نظر یکی از مهم ترین وظایف وکیل مالکیت معنوی و صنعتی است . در واقع وکیل مالکیت معنوی و صنعتی برای حمایت از اینگونه افراد و تلاش های بی وقفه آنان در این وادی فعالیت می نماید.
مالکیت معنوی و صنعتی
می توان مالکیت معنوی و صنعتی را دو شاخه از حقوق مالکیت فکری دانست. در حقوق مالکیت فکری از حقوق صاحبان اندیشه و ایده های نو بحث می شود. وکیل مالکیت معنوی و صنعتی اقدامات حقوقی لارم را برای حمایت قانونی از اینگونه افراد در هر دو جنبه زیر به عمل می آورد :
- از جنبه معنوی یا به عبارت روشن تر جنبه هنری و ادبی با حمایت از مؤلفان و نویسندگان ، هنرمندان(اعم از شاعران، اهل موسیقی و…) برای خلق آثار صوتی، کتب و نشریات ، فیلم و نرم افزار رایانه ای ، اثر هنری و … (مالکیت ادبی و هنری).
- از جنبه صنعتی با حمایت از مخترعین و طراحان صنعتی برای هر گونه اختراع ، طرح صنعتی ، علائم تجاری ، نشان های جغرافیایی و …. (مالکیت صنعتی).
قوانین مورد استناد در حقوق مالکیت فکری
وکیل مالکیت معنوی و صنعتی برای حمایت قانونی از موکلین خود تلاش قانونی به عمل می آورد. این تلاش ها برای خدمت به افرادی است که حقوق مربوط به آثار هنری و یا طرح های صنعتی شان مورد تعدی و تجاوز قرار گرفته است . برای این منظور وکیل مالکیت معنوی و صنعتی به قوانین زیر استناد می کند:
در حوزه طرح های صنعتی
- قانون ثبت اختراعات طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386
- قانون تجارت مصوب 1311(مواد 576 تا 582)
- قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی مصوب 1384
در حوزه آثار ادبی و هنری
- قانون حمایت از مؤلفان ، مصنفان و هنرمندان مصوب 1348
- قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب 1352
- قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای مصوب 1379
عمر حقوق مالکیت فکری
از منظر معنوی، مالکیت فکری ابدی و مادام العمر است. اما از حیث مادی، قانون، دامنه زمانی محدودی را برای حمایت از مالکیت فکری در نظر گرفته است. به عبارتی از حیث مادی، هر کدام از آثار و یا طرح ها برای چند سال مشمول حمایت قانونی می شوند و بعد از آن از شمولیت حمایتی قانون، خارج می شوند. وکیل مالکیت معنوی و صنعتی در صورت لزوم این موارد را به موکل خود یادآور خواهد شد. عمر حقوق مادی آثار هنری و طرح های صنعتی به شرح زیر می باشند:
- برای تالیف کتاب، 50 سال از تاریخ مرگ آخرین نویسنده
- برای ترجمه کتاب، 30 سال از تاریخ مرگ آخرین مترجم
- برای اثر سینمایی و عکاسی، 30 سال از تاریخ نشر یا عرضه
- برای نرم افزارهای رایانه ای، 30 سال از تاریخ ایجاد
- برای اختراع، 20 سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه
- برای طرح صنعتی، 15 سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه
- برای علائم تجاری، 10 سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه(با قابلیت تمدید به صورت مکرر)
برخی نکات حقوقی در مالکیت فکری
الف – سفارش و تولید طرح
فرض نمایید مدیر یک کارخانه برای پیشبرد اهداف واحد صنعتی خود، به یکی از کارکنان با استعداد و خلاق خود پیشنهاد طراحی یک ابزار صنعتی را بدهد. به نظر شما در صورتی که آن فرد بتواند طرح مورد نظر را که جنبه نوآورانه دارد ارائه نماید، آیا کارفرما صاحب حقوق طرح خواهد بود یا فرد طراح ؟
اگر این سؤال را از وکیل مالکیت معنوی و صنعتی بپرسید به شما چنین خواهد گفت : قانون در این مورد صاحب طرح را مدیر مجموعه می داند. پایه و اساس استدلال حقوقی آن است که کارمند موصوف در استخدام مدیر واحد صنعتی بوده و طرح ابداعی نتیجه استخدام وی در آن مجموعه بوده است. بنابراین حقوق طرح نیز متعلق به کارفرما می باشد. زیرا احتمال آنکه طرح مورد نظر در خارج از کارخانه امکان ایجاد و ارائه پیدا می کرد بسیار بعید بود. در حقیقت محیط کارخانه توانسته است زمینه طراحی و ایجاد طرح را فراهم آورد.
ب) تاریخ ثبت طرح
فرض کنید شما اختراعی را در دست دارید و هنوز آن را ثبت ننموده اید. فرض دوم آنکه ممکن است همزمان چند نفر دیگر نیز این اختراع را همزمان با شما در دست داشته باشند. حال وکیل مالکیت معنوی و صنعتی به شما یادآوری خواهد نمود که قانونگذار از فردی حمایت قانونی می کند که زودتر از سایرین تقاضای ثبت اختراع کرده باشد. بنابراین با وجود آنکه ممکن است یکی از این افراد بسیار زودتر از سایرین نسبت به اختراع وسیله خود اقدام کرده باشد، اما زمانی مشمول حقوق مالکیت فکری می شود که اولین بار و زودتر از سایرین نسبت به ثبت اختراع خود اقدام کرده باشد. بنابراین ملاک برخورداری از حمایت حقوقی، تاریخ ثبت اثر و طرح است نه تاریخ تولید.
پ) محدوده جغرافیایی و مالکیت فکری
از دریچه نگاه وکیل مالکیت معنوی و صنعتی، مالکیت فکری منحصراً محدود به یک کشور نمی شود و برخی حمایت های حقوقی جنبه بین المللی دارد. بدین معنا که اولاً یک مخترع می تواند در اغلب کشورهای جهان اختراع خود را به ثبت برساند. ثانیاً اگر موارد تخلف و نقض اختراع را مشاهده نمود در آن کشور طرح دعوا نماید. قوانین حمایتی خاصی در این زمینه وجود دارد که از مهم ترین آن می توان به قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به اصلاحات به عمل آمده در کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی در استکهلم به سالهای 1967 و 1979 میلادی برابر با سالهای 1346 و 1358 هجری شمسی اشاره نمود.
در ماده 2 این قانون چنین مقرر شده است : “در کشوری که آنجا متقاضی حق دارد به انتخاب خود تقاضای ثبت اختراع یا گواهینامه مخترع نماید، متقاضی گواهینامه مخترع بنا بر مقررات این‌ماده در مورد گواهینامه‌های ثبت اختراع از حق تقدمی بهره‌مند خواهد شد که از تقاضای ثبت اختراع یا ثبت نمونه بهره برداری یا گواهینامه مخترع ناشی‌می‌شود”.
برای تفهیم بهتر موضوع، وکیل مالکیت معنوی و صنعتی به شما خواهد گفت فرض نمایید یک ایرانی توانسته است اختراعی را در آمریکا به ثبت برساند . اما اقدام به ثبت آن در ایران ننموده باشد. در چنین حالتی دیگران نمی توانند آن اختراع را در کشور به ثبت برسانند. زیرا شرط ثبت اختراع، عدم افشا آن است و چون اختراع به ثبت رسیده لذا افشا شده و نمی توان آن را به ثبت رسانید. اما اگر دیگران آن را مورد استفاده قرار دهند فرد مخترع نمی تواند در داخل کشور به این موضوع اعتراض نماید چون در داخل کشور آن را ثبت ننموده است. برای برخورداری از حمایت های قانونی در داخل کشور حتماً اختراع و طرح صنعتی علاوه بر خارج از کشور در ایران نیز باید ثبت شود تا مورد حمایت قرار گیرد.
ت) مهلت قانونی ثبت اختراع
برای حمایت قانونی از اختراع، در هر کشور مهلت خاصی برای ثبت آن در نظر گرفته شده است. در ایران در بند ه از ماده 14 قانون ثبت اختراعات مهلت شش ماهه برای مخترع در نظر گرفته شده است تا از زمان افشاء اختراع، آن را به ثبت برساند. بنابراین اگر این مهلت پایان پذیرد مخترع نمی تواند تقاضای ثبت اختراع را بنماید.
ث) شراکت در اختراع
ممکن است یک اختراع حاصل اندیشه و کار گروهی چند نفر باشد. در این صورت اختراع به نام آنان ثبت خواهد شد. اما اگر اختراع توسط یک نفر صورت گرفته باشد ولی قرار است با مشارکت یک یا چند نفر دیگر آن اختراع در یک مجموعه صنعتی و تولیدی به کار گرفته شود، توصیه وکیل مالکیت معنوی و صنعتی آن است که در برگه اختراع فقط نام مخترع ثبت شود و نام افراد شریک در قرارداد جداگانه مورد اشاره قرار گیرد.
نکات فراوان دیگری در مورد نحوه پیگیری و روند کار ثبت آثار هنری و ادبی و… وجود دارد. شما می توانید به منابع مختلف مراجعه نمایید. همچنین در صورت تمایل می توانید مقاله ثبت اثر هنری و اختراع را در همین سایت مطالعه نمایید.
نکات حقوقی در باب مالکیت فکری وجود دارد که لازم است به آن توجه شود. در صورتی که شما در این باره با مشکلات حقوقی مواجه شده اید، می توانید با وکیل مالکیت معنوی تماس بگیرید .