آیا تا به حال اسم “علامت تجاری” به گوشتان خورده است؟ علامت تجاری همان واژه ای است که در اصطلاح به آن “برند” یا “لوگو” اطلاق می شود. این واژه شامل هر نوع نشانی مربوط به شناسایی یک محصول، کالا یا خدمت توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی است. عنوان علامت تجاری بیشتر کاربرد حقوقی دارد. در حالی که واژه برند عمدتاً در میان اهل حرفه و کسب و کار و در محاورات روزمره تجاری به کار می رود.
بنابراین اگر روزی از ما در مورد علامت تجاری یا برند سؤال کنند، می توان به همین سادگی آن را تعریف نمود. اما در مقام ارائه تعریف حقوقی و قانونی از علامت تجاری، بهتر است به قانون مراجعه نماییم.
تعریف قانونی علامت تجاری
در ماده 30 از فصل سوم قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386، علامت، علامت جمعی و نام تجاری اینگونه تعریف شده است:
الف – علامت یعنی هر نشان قابل رؤیتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد.
ب – علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رؤیتی که با عنوان علامت جمعی در اظهارنامه ثبت معرفی شود. و بتواند مبدأ و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یا خدمات اشخاص حقیقی و حقوقی را که از این نشان تحت نظارت مالک علامت ثبت شده جمعی استفاده می‌کنند، متمایز سازد.
ج – نام تجارتی یعنی اسم یا عنوانی که معرف و مشخص کننده شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
علامت تجاری باید قابل رویت باشد
علامت تجاری در تمام کشورهای دارای حقوق علامت تجاری، حقوق نسبتاً برابری دارد. از جمله اینکه تقریباً در تمام کشورها قابل رؤیت بودن یکی از پایه های اساسی در به رسمیت شناختن علامت تجاری است. به عبارت روشن تر، علامت تجاری باید ویژگی تصویری، عددی، حرفی یا ترکیبی از آن ها را در خود داشته باشد تا قابل ثبت باشد. تا بدین ترتیب از حقوق حمایتی برخوردار شود.
در برخی کشورها از جمله ایران فقط به همین عوامل بسنده شده است. لذا فقط همین ویژگی ها، ملاک ارزیابی و ثبت علامت تجاری یا برند است. دارندگان آن نیز از حمایت های قانونی برخوردارند. اما در بسیاری کشورهای دیگر، علاوه بر این عوامل، نشان های بویایی و موسیقیایی نیز به رسمیت شناخته شده اند. از این رو در کنار سایر عوامل قبلی، به عنوان علامت یک محصول قابل ثبت و برخوردار از حمایت های قانونی است.
ثبت علامت تجاری انحصارآور است
برابر با ماده 31 قانون ، حق استفاده انحصاری از یک علامت تجاری به کسی اختصاص دارد که آن علامت را طبق مقررات این قانون به ثبت رسانده باشد. بنابراین به محض آنکه شخصی نسبت به ثبت علامت تجاری خود اقدام می نماید در چتر حمایتی قانون قرار می گیرد. چنین شخصی می تواند در صورت مواجهه با علامت های مشابه، اقدام به طرح شکایت نماید. قانون نیز از وی حمایت خواهد تمود.
عوامل بازدارنده ثبت علامت تجاری
در ماده 32 مواردی که بر اساس آن نمی توان یک علامت را به ثبت رسانید به شرح زیر عنوان شده است:
الف – نتواند کالاها یا خدمات یک مؤسسه را از کالاها و خدمات مؤسسه دیگر متمایز سازد.
ب – خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی یا اخلاق حسنه باشد.
ج – مراکز تجاری یا عمومی را به ویژه درمورد مبدأ جغرافیایی کالاها یا خدمات یا خصوصیات آنها گمراه کند.
د – عین یا تقلید نشان نظامی، پرچم، یا سایر نشانهای مملکتی یا نام یا نام اختصاری یا حروف اول یک نام یا نشان رسمی متعلق به کشور، سازمانهای بین‌الدولی یا سازمانهایی که تحت کنوانسیونهای بین‌المللی تأسیس شده‌اند، بوده، یا موارد مذکور یکی از اجزاء آن علامت باشد. مگر آن که توسط مقام صلاحیتدار کشور مربوط یا سازمان ذیربط اجازه استفاده از آن صادر شود.
هـ – عین یا به طرز گمراه کننده‌ای شبیه یا ترجمه یک علامت یا نام تجاری باشد. که برای همان کالاها یا خدمات مشابه متعلق به مؤسسه دیگری در ایران معروف است.
و – عین یا شبیه آن قبلاً برای خدمات غیرمشابه ثبت و معروف شده باشد. مشروط بر آن که عرفاً میان استفاده از علامت و مالک علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالک علامت قبلی لطمه وارد سازد.
ز – عین علامتی باشد که قبلاً به نام مالک دیگری ثبت شده باشد. یا تاریخ تقاضای ثبت آن مقدم یا دارای حق تقدم برای همان کالا و خدمات و یا برای کالا و خدماتی است که به‌لحاظ ارتباط و شباهت موجب فریب و گمراهی شود.
حقوق ناشی از ثبت علامت تجاری
هز شخص اعم از حقیقی یا حقوقی که نسبت به ثبت علامت تجاری اقدام می نماید از حقوق حمایتی برخوردار است. لذا تحت حمایت های قانونی قرار می گیرد. در ماده 40 قانون به این موارد به شرح زیر اشاره شده است.
الف – استفاده از هر علامت که در ایران ثبت شده باشد، توسط هر شخص غیراز مالک علامت، مشروط به موافقت مالک آن می‌باشد.
ب – مالک علامت ثبت شده می‌تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت وی از علامت استفاده کند و یا شخصی که مرتکب عملی شود که عادتاً منتهی به تجاوز به حقوق ناشی از ثبت علامت گردد، در دادگاه اقامه دعوی نماید. این حقوق شامل موارد استفاده از علامتی می‌شود که شبیه علامت ثبت شده است و استفاده از آن برای کالا یاخدمات مشابه، موجب گمراهی عموم می‌گردد.
دعاوی دامنه و علائم تجاری
ج – حقوق ناشی از ثبت علامت، اقدامات مربوط به کالاها و خدماتی را که توسط مالک علامت یا با موافقت او به کشور وارد و در بازار ایران عرضه می‌گردد، شامل نمی‌شود.
د – مدت اعتبار ثبت علامت ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می‌باشد. این مدت با درخواست مالک آن برای دوره‌های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است. یک مهلت ارفاقی شش ماهه که از پایان دوره شروع می‌شود، برای پرداخت هزینه تمدید، با پرداخت جریمه تأخیر، درنظر گرفته می‌شود.
نحوه ثبت علامت تجاری
متقاضی ثبت علامت تجاری برای ثبت علامت خود باید مراحل اداری را از زمان ثبت تا زمان دریافت مجوز طی نماید. این مراحل به صورت خلاصه به شرح زیر می باشد:
- مراجعه به سایت iripo.ssaa.ir و تکمیل فرم اظهارنامه ثبت علامت تجاری
- ارسال هر گونه ضمایم درخواستی اعم از اسناد هویتی، مجوز فعالیت و تصویر علامت درخواستی
- بررسی مدارک توسط کارشناس ذیربط و ارسال ایراد و یا اشکالات و نواقص اعلامی و رفع ایرادات توسط متقاضی
- بررسی مجدد و در صورت تأیید، صدور اطلاعیه پذیرش
- مراجعه حضوری متقاضی در مرکز مالکیت معنوی و تشکیل پرونده و ارائه مدارک
- پرداخت هزینه نشر آگهی و انتشار آگهی تحت عنوان آگهی تقاضای ثبت علامت تجاری در روزنامه رسمی
- انتشار مجدد آگهی در روزنامه رسمی به فاصله 30 روز تحت عنوان آگهی رسمی ثبت علامت تجاری
- دریافت گواهی ثبت علامت تجاری از اداره علایم تجاری
نحوه طرح دعوای ابطال علامت تجاری ثبت شده
ممکن است شخصی بخواهد علیه یک علامت تجاری ثبت شده دعوای اعتراضی مطرح نماید. از جمله اینکه وی ادعا نماید علامت وی زودتر استعمال شده و یا از شهرت بیشتری برخوردار است. لذا خواستار ابطال گواهی علامت ثبت صادر شده باشد. در این صورت وی می تواند با حضور در شعبه سوم دادگاه حقوقی مستقر در مجتمع شهید بهشتی تهران، طرح دعوا نماید. مدعی باید حتماً همزمان با تقدیم دادخواست، اظهارنامه ثبت علامت خود را به اداره ثبت علائم تجاری تسلیم نماید.
شرط استفاده از علامت تجاری
دارندگان گواهی ثبت علامت تجاری تحت هر شرایطی نمی توانند از امتیازات متعلقه استفاده نمایند. به عنوان مثال فرض کنید گواهی ثبت علامت تجاری برای شخصی صادر شده باشد. و وی تا 4 سال از آن هیچ استفاده ای ننموده باشد. در این صورت هر فرد ذینفع دیگری می تواند با مراجعه به دادگاه، تقاضای ابطال گواهی صادر شده را بنماید. دادگاه نیز با بررسی موضوع نسبت به صدور رای اقدام خواهد نمود. ممکن است رای دادگاه علیه خواهان یا مدعی صادر شود. یا ممکن است رای دادگاه به ابطال گواهی صادره منجر شود.
وکیل مالکیت فکری
اگر خواهان ثبت علامت تجاری ، اختراع و یا طرح های صنعتی خود می باشید با ما تماس بگیرید. چنانچه قصد طرح دعوا علیه دارندگان گواهی ثبت علامت تجاری،طرح صنعتی و اختراع دارید، می توانید با وکیل مالکیت معنوی و صنعتی ارتباط برقرار نمایید. شما می توانید درخواست خود را برای پیگیری، از طریق وکیل کسب و کار دنبال نمایید.