رسیدگی به اختلافات کارگری – برای طرح شکایت در محیط های کارگری چه از سوی کارفرما و چه از سوی کارگر، فرایندی باید طی شود که تحت عنوان آیین دادرسی کار مورد توجه قرار می گیرد. ما در اینجا قصد داریم مستند به آیین دادرسی کار به طرح این موضوع بپردازیم که اگر کارفرما بخواهد از کارگر خود بدلیل تخلف از قانون کار شکایت نماید چه مراحلی را باید طی نماید. همینطور کارگر برای احقاق حقوق خود در محیط کار، چکار باید بکند.
مراجع رسیدگی به اختلافات کارگری
در ماده 157 قانون کار مراجع حل اختلاف میان کارگر و کارفرما تحت دو عنوان “هیئت های تشخیص” و “هیئت های حل اختلاف” پیش بینی شده است. البته پیش از ورود طرفین اختلاف به هیئت های تشخیص و سپس حل اختلاف، آنان می توانند از طریق شورای اسلامی کار اختلافات خود را حل نمایند . اگر در این زمینه توفیقی حاصل نشد می توان از طریق مراجع مورد نظر اقدام نمود.
بر اساس ماده 6 آیین دادرسی کار، رسیدگی به اختلافات در مراجع حل اختلاف کار، دو مرحله ای است. دو مرحله ای بودن رسیدگی برای این صورت می گیرد که در صورت هر گونه اشتباه در مرحله اول، امکان تصحیح آن در مرحله بعد وجود داشته باشد.
محل مراجعه خواهان
به استناد ماده 10 آیین دادرسی کار، محل مراجعه خواهان(خواه کارگر خواه کارفرما) برای اقامه دعوا، اداره تعاون ، کار و رفاه اجتماعی محلی است که آخرین کارگاه در آن واقع است.
در مواد 11 و 12 نیز منظور از آخرین کارگاه محل اصلی فعالیت دانسته شده است. در مواد مذکور قید شده است اگر آخرین محل کار معلوم نباشد، آخرین محل پرداخت مزد و یا انعقاد قرارداد و در نهایت محل اقامت خوانده ملاک خواهد بود. تا معلوم شود متقاضی باید با کدام اداره مراجعه و دادخواست خود را ارائه دهد.
وکالت در دعاوی کار
وکالت در دعاوی مطرح میان کارفرما و کارگر از جهاتی با وکالت در دعاوی مربوط به آیین دادرسی مدنی متفاوت است. در حقیقت در دعاوی حقوقی میان شهروندان، راجع به موضوعات مختلف، وکیل رسمی دادگستری به عنوان وکیل از سوی طرفین باید انتخاب شود ولی در دعاوی کارگری ، نیازی به اعطای وکالت به وکیل رسمی نیست و هر یک از طرفین می توانند هر شخص غیر حقوقی را به عنوان نماینده تام الاختیار خود معرفی نمایند. معرفی نماینده نیز با معرفی نامه کتبی و عادی صورت می پذیرد.
شرایط ارائه دادخواست برای رسیدگی به اختلافات کارگری
در ماده 31 آیین دادرسی کار، شرایط دادخواست را به قرار زیر اعلام داشته است:
- بر روی برگه های چاپی مخصوص نوشته شود. این فرم یا برگه ها توسط اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی تهیه شده است.
- به زبان فارسی باشد.
- درج نام و نام خانوادگی ، نام پدر، سال تولد، شناسه ملی و اقامتگاه خواهان. جنانچه خواهان کارگر باشد نوع شغل و میزان سابقه کار وی در کارگاه .
- درج نام و نام خانوادگی و اقامتگاه خوانده . در صورتی که خوانده کارفرما باشد به شرط دایر بودن کارگاه همین محل به عنوان اقامتگاه وی درج می شود.
-
خواسته و شرح آن.
خواهان باید برای مراجع حل اختلاف روشن نماید که چه خواسته ای دارد. و آنان باید به چه چیز رسیدگی نمایند. در شرح ستون خواسته نیز باید توضیح داده شود از چه زمان و چکونه خواسته بوجود آمده است. به عبارتی شرح جزییات اختلاف و دعوا روشن شود.
- امضاء یا اثر انگشت دادخواست دهنده.
- چنانچه خواهان یا خوانده شخص حقوقی باشد ، در دادخواست نام و اقامتگاه شخص حقوقی باید نوشته شود.
- در صورتی که دادخواست توسط نماینده خواهان تسلیم گردد، باید نام و نام خانوادگی و نام پدر ، سال تولد، شناسه ملی و نشانی اقامتگاه نماینده در دادخواست قید و سند نمایندگی وی نیز پیوست گردد.
- بعد از دریافت دادخواست، بلافاصله ثبت و رسیدی به تقدیم کننده ارائه می شود. در این رسید، نام خواهان و خوانده و تاریخ تقدیم و شماره ثبت ارائه می گردد. البته اگر همان روز دعوت نامه کتبی تنظیم شود و به تقدیم کننده دادخواست تحویل شود دیگر نیازی به ارائه رسید نخواهد بود.
- وقت رسیدگی به گونه ای تنظیم می شود که میان تاریخ ابلاغ و روز جلسه نباید کمتر از سه روز باشد. پروده ها معمولاً در نوبت رسیدگی عادی قرار می گیرند. مگر در موارد خاص و حسب ضرورت که ممکن است به دستور رییس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت خارج از نوبت به یک دادخواست داده شود.
اولین جلسه رسیدگی به اختلافات کارگری
رسیدگی به دعاوی کارگری از طریق جلسات هیئت تشخیص در مرحله بدوی و جلسات هیئت حل اختلاف در مرحله تجدید نظر صورت می گیرد.
در اولین جلسه با حضور اعضای هیئت تشخیص و طرفین اختلاف یا دعوا ، رسیدگی ماهوی به دعوا آغاز می شود. اگر خواهان تصمیم به افزایش خواسته خود بنماید، می تواند در همان روز و تا قبل از پایان جلسه رسیدگی، مراتب را کتباً اعلام نماید. البته برای تغییر خواسته و یا کاهش آن محدودیت زمانی وجود ندارد. در هر یک از مراحل رسیدگی از سوی خواهان این امر انجام پذیر است.
در اولین جلسه، اگر خوانده بخواهد بر صلاحیت محلی اعتراض نماید این امر بر اساس ماده 77 آیین دادرسی کار امکان پذیر خواهد بود. البته سایر ایراد ها در هر زمان قابل بیان می باشد. فقط صلاحیت محلی است که در همان جلسه اول باید مطرح شود.
صدور انواع قرارها در جریان رسیدگی به اختلافات کارگری
قرار رد دعوا
برابر ماده 47 آیین دادرسی کار، ممکن است نشانی اعلامی از سوی خواهان در دادخواست تقدیمی، با نشانه خوانده مغایرت داشته باشد. یا به صورتی باشد که امکان ابلاغ به خوانده وجود نداشته باشد. در این صورت مراتب به صورت کتبی به خواهان اعلام می گردد. و به وی ده روز مهلت داده می شود تا نشانی جدید را اعلام نماید. اگر در مهلت تعیین شده آدرس اعلام نگردد، قرار رد دعوا صادر خواهد شد.
قرار ابطال دادخواست
برابر ماده 58 آیین دادرسی کار، عدم حضور خواهان ، خوانده یا نمایندگان آنان در جلسه رسیدگی، مانع رسیدگی و صدور رأی نخواهد بود. اگر خواهان در جلسه رسیدگی حضور نیابد و بدون حضور وی نیز امکان صدور رأی در ماهیت دعوا ممکن نباشد، قرار ابطال دادخواست صادر می شود.
البته اگر خواهان قبل از صدور رای، دادخواست خود را پس بگیرد مرجع رسیدگی کننده قرار ابطال دادخواست را صادر می نماید.
قرار رد دعوا
در ماده 19 آیین دادرسی کار مقرر شده است: ” چنانچه مراجع حل اختلاف کار، صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به دعوا نداشته باشند، مبادرت به صدور قرار رد دعوا می نمایند.”
قرار اناطه
ممکن است حین رسیدگی به اختلافات کارگری یا دعوای مطرح شده در جلسات هیئت نشخیص یا حل اختلاف، همزمان دعوای کیفری مرتبط با دعوای مطروحه در یک مرجع دیگر تحت رسیدگی باشد. این دعوا شاید بر روند رسیدگی در مرجع کارگری تاثیر داشته باشد. در چنین حالتی، بر اساس ماده 70 آیین دادرسی کار، مرجع رسیدگی کارگری قرار اناطه صادر خواهد نمود. و صدور رأی موکول به تعیین تکلیف دعوای کیفری خواهد بود.
صدور رأی مرجع رسیدگی به اختلافات کارگری
بر اساس ماده 101 آیین دادرسی کار، پس از خاتمه رسیدگی به دعوای کارگری، مرجع رسیدگی کننده در همان جلسه یا حداکثر ظرف یک هفته، به اتفاق یا اکثریت مبادرت به صدور رأی خواهد کرد. به استناد ماده 100 در هنگام صدور رأی، الزامی بر حضور یا عدم حضور طرفین نیست.
رأی صادره شامل چه مواردی است؟
در رأی صادره نکات زیر در نظر گرفته می شود:
- مرجع صادر کننده و شماره و تاریخ صدور
- نام و نام خانوادگی طرفین دعوا و نمایندگان آنان
- موارد خواسته به تفکیک و اعلام مستدل مرجع به هر یک از آن ها
- در مورد محکوم مالی ، مبلغ به جزء و به کل باید با عدد و به حروف نوشته شود.
- مستندات قانونی صدور رأی به تفکیک هر یک از مواد خواسته قید شود.
- قابل اعتراض بودن و مهلت آن قید گردد.
- اسامی و سمت اعضای مرجع رسیدگی کننده و امضای آنها
تجدیدنظرخواهی
بر اساس ماده 159 آیین دادرسی کار مهلت اعتراض به آراء هیت نسخیص، پانزده روز از تاریخ ابلاغ رأی است. در این مدت، خواهان می تواند مراتب اعتراض خود را به مرجع بالاتر یعنی هیئت حل اختلاف تقدیم نماید. هیئت حل اختلاف با حضور 7 نفر اعضاء رسمیت می یابد. تصمیمات با آراء موافق پنج نفر حاضرین در جلسه اتخاذ می گردد. ریاست جلسه با مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا نماینده وی خواهد بود. این هیئت فقط به مواردی رسیدگی می نماید که مورد اعتراض واقع شده است.
برگشت به کار
ممکن است دعوای مطرح شده مربوط به اخراج کارگر از محیط کار باشد. در این صورت به استناد ماده 165 قانون کار، در صورتی که هیات حل اختلاف، اخراج کارگر را غیرموجه تشخیص داد، حکم بازگشت کارگر اخراجی و پرداخت حق‌السعی او را از تاریخ اخراج صادر می‌کند. در غیر این صورت (موجه بودن اخراج) کارگر، مشمول اخذ حق سنوات به میزان مندرج در ماه ۲۷ این قانون خواهد بود.
تبصره – چنانچه کارگر نخواهد به واحد مربوط باز گردد، کارفرما مکلف است بر اساس سابقه خدمت کارگر، به نسبت هر سال ۴۵ روز مزد و حقوق به وی بپردازد.
البته اگر کارگر بخواهد از امتیاز این ماده استفاده کند باید ظرف یک هفته از تاریخ صدور رأی، دادخواست خود را تقدیم هیئت تشخیص نماید. رسیدگی به دعوای مذکور در هیئت تشخیص خارج از نوبت خواهد بود.
وکیل کار وکیل شما در دعاوی کارگری و کارفرمایی
اگر شما در محیط کار با دعاوی مرتبط با اداره کار مواجه هستید، وکیل کار می تواند به عنوان نماینده شما در جلسات دعاوی شرکت نماید. بدین ترتیب مشکلات حضور شما در جلسات و دغدغه نحوه دفاع از خود مرتفع خواهد شد. در صورت لزوم با ما تماس بگیرید.