تنظیم قرارداد

17 نکته مهم در تنظیم قرارداد

تنظیم قرارداد – تنظیم قراردادها یکی از مهم ترین موضوعات در خرید و فروش و یا انجام معاملات تجاری میان اشخاص حقیقی یا حقوقی است. بدن شک شروع فعالیت های اقتصادی غالباً با یک قرارداد آغاز می شود . در همه نوع فعالیت، اعم از تجاری یا خدماتی، تنظیم قرارداد پایه و اساس کار است. بنابراین هیچگاه قررداد را دست کم نگیرید و برای تهیه و تنظیم آن وقت بگذارید. حتی هزینه بپردازیذ. این امر باعث می شود در هنگام بروز خسارت و یا فسخ قرارداد و یا عدم انجام تعهدات طرف مقابل، برگ برنده دست شما باشد و آسیبی نبینید. چه بسیار افراد که بی توجه به این موضوع پای قراردادهای مهم نشسته و بدون بررسی آن را امضاء و برای خود تعهدات سنگین ایجاد نموده اند.

در اینجا قصد داریم برخی نکات مهم در تنظیم قرارداد را برایتان به صورت خیلی مختصر بیان کنیم. توجه نمایید در هر قرارداد ممکن است ویژگی های خاص و منحصر به فردی وجود داشته باشد که نباید از آن ها غفلت نمود. آنچه در اینجا ذکر می شود مطالب کلی اما قابل اهمیت است. پس هیچگاه این نکات را برای تنظیم قراردادهای خود کافی ندانید.

در هر مورد خاص حتماً به مشاور حقوقی و متخصص تنظیم قرارداد مراجعه نمایید. نظرات مشورتی یک متخصص می تواند کمک شایانی به شما کند. در مورد  تنظیم قرارداد می توانید مقاله  نوشتن قرارداد خوب را نیز مطالعه نمایید.

نکات مهم در تنظیم قراردادها

امضا قرارداد

• امضای هر قرارداد، رکن مهم و اصالت بخش به آن قرارداد است. پس تا حصول اطمینان کامل از مفاد قرارداد ، آن را امضاء نکنید و اصولاً برای امضای قرارداد عجله نداشته باشید.
• باید بدانید آنچه به قرارداد اصالت می دهد امضای آن است. بنابراین اگر متن یک قرارداد کپی باشد ولی امضای آن اصل باشد این قرارداد جنبه حقوقی پیدا خواهد کرد. در صورتی که در کنار امضاء ، اثر انگشت هم اخذ شود این امر نیز به اصالت بخشیدن به قرارداد کمک می کند.
• هیچگاه یک قرارداد را در یک نسخه تنظیم نکنید. حداقل دو نسخه از آن داشته باشید که همزمان امضاء و مهر زده شوند و یک نسخه نزد شما باشد. اگر هم قرارداد تک نسخه ای است یک کپی از آن گرفته و آن را امضاء نمایید.
• تلاش کنید امضای قرارداد در زیر اخرین خط آن و با کمترین فاصله زده شود. به شکلی که فاصله ای میان آخرین خط قرارداد و امضای طرفین نباشد. این موضوع باعث می شود امکان اضافه کردن مطالب جدید به متن قرارداد از بین برود.

اسناد ضمیمه قرارداد

• در هنگام تحویل اسناد ضمیمه قرارداد، حتماً امضای طرف مقابل را پای سند تحویلی اخذ نمایید. این کار موجب می شود بعدها به شما تهمت جعل سند نزنند و یا ادعای ساخته شدن توسط شما از بین برود.
• یک تنظیم قرارداد خوب، پای همه صفحاتش امضای طرفین باید باشد . بنابراین فقط امضای صفحه آخر قرارداد کافی نیست. روی این موضوع حتماً تاکید داشته باشید و در صورت امتناع طرف مقابل، قرارداد را امضاء نکنید.
• در هنگام تنظیم قرارداد، اگر طرف مقابل شما، شخص حقوقی می باشد باید به دو نکته توجه نمود. فردی که قرارداد را امضاء می کند سمت و صاحب امضاء باشد و مهر شرکت یا مؤسسه نیز پای قرارداد زده شود. به خاطر داشته باشید انعقاد هیچ قرارداد با شخص حقوقی، بدون مهر شرکت اعتبار ندارد.
• باید دانست اعتبار قراردادها با امضای شاهد افزایش یا کاهش نمی باید. با این وجود امضای شاهد در موارد اختلافی می تواند در مرجع قضایی به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا از طرف قاضی پذیرفته شود. پس به هنگام تنظیم قرارداد، امضای شاهد را در ذیل آن بیاورید.

محل تنظیم قرارداد

• در بسیاری از قراردادها اشاره ای به محل تنظیم قرارداد نمی شود. ولی خوب است در جایی از قرارداد اشاره شود که مثلاٌ : این قرارداد در تهران تهیه و تنظیم و امضاء گردیده است. این موضوع موجب می شود که اگر شاکی در تهران اقامت دارد و محل اقامت طرف مقابل او شیراز است و نمی خواهد در شیراز شکایت خود را ثبت نماید . می تواند در تهران به مرجع قضایی مراجعه و شکایت خود را ثبت کند. در این مورد، نیازی به رفتن به شهری که طرف مقابل قرارداد در آن زندگی می کند نیست.

قرارداد همیشه یک سند است و نباید آن را بک نوشته عادی قلمداد نمایید.

داوری در قرارداد

• امر داوری نیز یکی از موارد مهم در اکثر قراردادها است. برخی افراد در قرارداد عبارت”داور مرضی الطرفین” را قید می کنند که بسیار مبهم و دردسر ساز است. برخی ترجیح می دهند امر داوری را به یکی از افراد مورد اعتماد خود واگذار نمایند. ممکن است طرف دیگر داور انتخابی را نشناسد و در امین بودن وی دچار تردید شود. در هر حال بهتر است اینگونه ابهامات از قبل حل و فصل شود. بعد از امضای قرارداد دیگر نمی توان در صداقت داوری شک و تردید به خرج داد. نکته مهم دیگر آنکه اگر امر داوری بخواهد به یک موسسه حقوقی واگذار شود باید به جای عبارت “داوری” عبارت “مقام ناصب” را در قرارداد درج نمود . در واقع این موسسه حقوقی است که به عنوان “مقام ناصب”در زمان بروز اختلاف تصمیم می گیرد چه فردی را به عنوان داور انتخاب نماید و طرفین نیز باید داور معرفی شده را بپذیرند.
• انجام تعهدات طرفین قرارداد، از اساسی ترین و اختلاف برانگیزترین بخش های قرارداد محسوب می گردد. طرفین باید در هنگام تنظیم قرارداد در مورد منافع خود دقت داشته باشند. زیرا منوط شدن برخی تعهدات به امر دیگر، یک ترفند زیرکانه است که گاهی طرف مقابل را دچار دردسر می کند. حتی ممکن است اجرای قرارداد را به تعویق اندارد. در این صورت امکان اخذ خسارت نیز میسر نخواهد بود. مثلاً در قرارداد ساخت آپارتمان، اگر قید شود مدت اجرای قرارداد از زمان اخذ پروانه سساخت می باشد، ممکن است به دلایلی ، سازنده یا پیمانکار نخواهد شروع به ساخت و ساز نماید و بدینوسله خسارات عمده ای را متوجه کارفرما کند. کارفرما نیز چون شروع عملیات و اجرای قرارداد به اخذ پروانه ساخت موکول شده قادر به پیگیری نخواهد بود. بنابراین در اینگونه موارد باید دقت نظر زیادی به خرج داد.

شروط قرارداد

• در قراردادها برای اعتراض طرف مقابل خود، مهلت و شرط مناسب قراردهید. بدین ترتیب شما می توانید تعهدات خود را مدیریت نمایید. مثلاً اگر می خواهید به عنوان مجری یک قرارداد، طرحی را برای کارفرما آماده نمایید حتماً ذکر کنید که از تاریخ دریافت طرح توسط کارفرما، ده روز فرصت برای اعلام کتبی نواقص وجود خواهد داشت. اتمام مهلت ده روز و عدم اعلام نواقص، به منزله رضایت کارفرما از طرح تلقی می گردد و ادعای اعتراض بعدی از این مهلت، فاقد وجاهت قانونی خواهد بود.
• ذکر شروط نیز از موارد بحث انگیز در قرارداد بوده و گاه محل دعوا و شکایت در مراجع قضایی است. لذا باید مراقب بود شرطی در قرارداد ذکر نشود که به ضرر ما تنظیم شده باشد. مثلاً در هنگام خرید کالا اگر فروشنده قید نماید “در صورتی که کالا بعد از معامله و پیش از تسلیم بر اثر تقصیر قروشنده تلف شود، تلف بر عهده فروشنده خواهد بود”. این شرط ظاهراً به نفع خریدار است، در صورتی که نه تنها نفع خاصی برای خریدار ندارد بلکه در مواردی که کالا قبل از رسیدن به خریدار به دلایلی به جز قصور فروشنده تلف شود، خریدار هیچ کاری نمی تواند بکند. مثلاً کالا به دلیل بروز حوادث غیر مترقبه از بین برود. در این صورت فروشنده ادعا خواهد کرد من عامل حادثه نبوده ام و قصوری نیز متوجه من نیست و خسارتی نیز نمی پردازم.

فسخ قرارداد

• فسخ قرارداد نیز از جمله موضوعات مهم در قرارداد است. موضوع فسخ یک امر است و تبعات ناشی از آن نیز موضوع مهم دیگری است که لازم است در تنظیم قرارداد به آن توجه شود. مثلاً فرض کنید در قرارداد ساخت آپارتمان، حق فسخ وجود داشته باشد. حال ساختمان تا نیمه اجرا شده و به دلیل استنکاف مجری یا سازنده از ادامه ساخت، مالک قرارداد را فسخ کند. خوب حالا باید دید تکلیف ساختمان نیمه کاره چه می شود؟ سازنده چه سهمی از ملک دارد؟ هزینه ها چگونه محاسبه می شود؟ و وضعیت سند ملک که ممکن است به سازنده منتقل شده باشد چه خواهد شد؟ از این رو باید در قرارداد همه این موارد  از جمله : زمان انتقال رسمی سند ملک، میزان خسارت روزانه در صورت عدم انتقال سند، نحوه پرداخت و یا محاسبه هزینه ها و سهم سازنده و…. جزء به جزء قید شود. این موضوع موجب می شود در صورت فسخ قرارداد، همه چیز روشن و شفاف باشد.

وجه التزام و ضمانت اجرا در قرارداد

• وجه التزام از دیگر موارد مندرج در قراردادها است. وجه التزام تعیین میزان خسارت معین، مشخص و مقطوع است که در قرارداد لازم است بیاید. تعیین رقم ثابت خشارت به دلیل وجود تورم، مشکلاتی را در باب ارزش میزان خسارت وارده فراهم می کند. لذا بهتر است به طور مثال در قرارداد قید شود در صورت بطلان معامله ، فروشنده باید ثمن معامله به انضمام 30 درصد آن را به عنوان حداقل خسارت مفروض پرداخت نماید. این عبارت موجب می شود که علاوه بر پرداخت خسارت مورد نظر، خریدار بتواند دعوای خسارت مازاد را مطرح و به حقوق خود برسد.
• ضمانت اجراهای قوی در قرارداد می تواند از سوء استفاده طرف مقابل جلوگیری نماید. به عنوان مثال در قرارداد اجاره که مستاجر مبلغ اجاره را به صورت ماهیانه می پردازد، بهتر است این عبارت ذکر شود: “در صورت عدم پرداخت یکی از اقساط توسط مستاجر، کلیه اقساط حال شده و یکجا قابل مطالبه است”.

ذکر عبارت های خاص در قرارداد

• رسم است که در برخی قراردادهای داخلی عبارت “در صورت بروز هر گونه اختلاف ، دادگاههای جمهوری اسلامی ایران صالح خواهند بود” قید می گردد. باید دانست این عبارت هیچ تاثیری بر قرارداد ندارد. حتی در مواردی ممکن است ذکر این عبارت به ضرر یکی از طریفین قرارداد تمام شود. به عنوان مثال فرض کنید بین دو نفر(کارفرما و پیمانکار)، قراردادی منعقد شده و سند یک ملک به عنوان وثیقه در اختیار کارفرما باشد. اگر به هر دلیل پیمانکار به تعهدات خود عمل ننماید، کارفرما نمی تواند از طریق ثبت، ملک را به مزایده و فروش برساند. زیرا پیمانکار می تواند به دادگاه مراجعه و جلو عملیات ثبتی را به این ادعا که برابر قرارداد، اداره ثبت صالح به رسیدگی نیست، بگیرد.

توصیه حقوقی

باید بدانید این ها تنها بخشی از مواردی است که می تواند در تنظیم قرارداد مورد توجه قرار گیرد. در قراردادها نکات بسیار زیادی نهفته است . تنها دانش کارشناس حقوقی قرارداد است که می تواند منجر به تنظیم انواع قرارداد به صورت کاملا ً دقیق و حقوقی شود. بنابراین در همه حال بهتر است تنظیم قراردادها را به کارشناسان و یا وکلای حاذق بسپارید.