شرایط استعفا و اخراج کارگر

شرایط استعفا و اخراج کارگر – یکی از موضوعات در روابط کار میان کارگر و کارفرما موضوع ترک کار است. این موضوع می تواند در قالب استعفا، اخراج صورت پذیرد و یا ناشی از فسخ قرارداد باشد. از آن جا که موضوع مورد بحث گاهاً از سوی کارگران و کارکنان بخش های مختلف مورد سؤال قرار می گرد. در اینجا قصد داریم کمی در باره آن توضیح دهیم.

در قانون برای اینکه به قرارداد کار خاتمه داده شود مقرراتی وضع شده است که باید به آن توجه نمود. بنابراین نه کارفرما و نه کارگر نمی توانند به میل خود و هر گونه که می خواند و تحت هر عنوان شرایط خودداری از انجام کار را فراهم کنند و یا موجبات ترک کار را فراهم آورند. البته در این میان باید در مورد تنظیم قرارداد کار و اشاره به برخی وظایف  نیز دقت نظر لازم را معمول داشت.

در قانون مقرر شده است که قرارداد کار در چند مورد محقق می شود.

موارد خاتمه قرارداد کار

به استناد ماده 21 قانون کار، قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه می یابد:

۱. فوت ،بازنشستگی و از کار افتادگی کلی کارگر.

۲. انقضای مدت در قرارداد کار با مدت موقت و عدم تجدید آن

۳. پایان کار در قراردادهای مربوط به کار معین

۴. فسخ قرارداد کار  برابر شرایط مندرج در قرارداد

۵.کاهش تولید و تغییرات ساختاری در اثر شرایط اقتصادی ،اجتماعی ،سیاسی و لزوم تغییرات گسترده در فناوری.

۶. استعفای کارگر و یا اخراج کارگر (ماده ۲۱ قانون کار).

شرایط اخراج و استعفای کارگر از منظر قانون کار

اخراج عاملی است که از طرف کارفرما صورت می پذیرد. استعفا نیز میل  باطنی و تصمیم کارگر برای خودداری از انجام کار است. ولی با توجه به شرایط قرارداد کار هر کدام از دو حالت در صورت بی توجهی به قانون و قرارداد منعقده ممکن است با آثار حقوقی همراه باشد. یعنی در صورت پیگیری یکی از طرفین قرارداد کار ممکن است برای دیگری هزینه هایی را ایجاد نماید که خوشایند نباشد.

در هر حال اگر اخراج بی دلیل صورت پذیرد، ممکن است کارگر بدنبال شکایت از کارفرما بدلیل اخراج باشد.

عوامل اخراج کارگر

کارگر ممکن است به دلایل زیر از طرف کارکرفا اخراج شود:

• سهل انگاری و قصور در کار
• خودداری از حضور در محل کار برای مدت محدود و یا دائم
• بی توجهی به انجام وظایف و تعهدات مندرج در قرارداد کار
• ایجاد ضرر و زیان به محیط کار و کارفرما
• بازدهی پایین و بی انگیزگی و خودداری از تلاش برای بهبود شرایط کار
• تحریک سایر کارکنان به خودداری از انجام کار
• اعتراض به حقوق دریافتی و درخواست برای دریافت دستمزد بیشتر
•  تعطیلی و یا سوددهی پایین شرکت و ناتوانی کارفرما از ادامه کار

عوامی استعفاء کارگر

کارگر نیز ممکن است تحت شرایطی خواهان قطع همکاری با کارفرما شده و یا استعفا دهد. این عوامل ممکن است مواردی مانند عوامل زیر باشد:

• پایین بودن حقوق و دستمزد دریافتی
• دور بودن محل کار از محل زندگی و مقرون به صرفه نبودن ادامه کار
• پیدا کردن کار مناسب تر و در نتیجه بی انگیزگی برای ادامه کار
• شرایط نامناسب محیط کار از جمله خطرات و فشار بیش از حد محیط کار و ناتوانی از ادامه کار
• نارضایتی از کارفرما

قانون در مورد اخراج کارگر چه می گوید؟

ماده 27 قانون کار در باره فسخ و خاتمه قرارداد کار چنین مقرر می دارد :

اخراج غیر قانونی کارگر چیست؟

ممکن است کارفرما بدون رعایت قانون و بی دلیل کارگر را از ادامه کار منع و عذر وی را بخواهد. این عمل او در حکم اخراج غیر قانونی بوده و در صورت شکایت کارگر، کارفرما مجبور به جبران خسارت و یا حتی ادامه کار کارگر در محیط کار خواهد بود. حتی ممکن است کارگر برای یک دوره کوتاه و به دلایلی مانند بیماری، مرخصی تخصیلی، سربازی، و …. تنواند در محل کار حاضر شود. در این موارد نیز کارفرما نمی تواند عذر کارگر را بخواهد . در این صورت او مرتکب اخراج غیر قانونی کارگر شده و ممکن است در صورت شکایت کارگر، کارفرما مجبور به بازگرداندن کارگر به محیط کار شود.

تکلیف کارگر در صورت اخراج غیر قانونی

مستند به ماده 21 قانون کار، اگر کارگر از سوی کارفرما از محیط کار اخراج شد می تواند برای پیگیری حقوق خود به اداره کار مراجعه نماید. وی می تواند در اداره کار دادخواست رسیدگی به اخراج از محیط کار را ارائه دهد. رسیدگی به دادخواست در هیئت تشخیص انجام می پذیرد. وی 30 روز از زمان اخراج فرصت دارد تا نسبت به احقاق حقوق خود اقدام و دادخواست مربوطه را ارائه دهد.

در جلسه رسیدگی به دعوای مورد نظر کارفرما باید اثبات نماید اخراج کارگر قانونی بوده است. و حضور کارگر موجبات ضرر و زیان به محیط کار را فراهم آورده است. در غیر این صورت ممکن است بر اساس رأی هیئت تشخیص کارگر به محیط کار بازگردانده شود. ضمن اینکه حقوق از دست رفته وی نیز باید پرداخت شود.

استعفای کارگر در قانون کار

در مورد شرایط استعفا کارگر نیز باید بر اساس قانون عمل نماید. یعنی وی نمی تواند هر گونه که میخواهد عمل نموده و از انجام کار خودداری ورزد. در تبصره ذیل ماده 21 قانون کار آمده است که : “کارگری که استعفا می‌کند موظف است یک ماه به کار خود ادامه داده و بدواً استعفای خود را کتباً به کارفرما اطلاع دهد. و در صورتی که‌ حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز انصراف خود را کتباً به کارفرما اعلام نماید استعفای وی منتفی تلقی می‌شود. کارگر موظف است رونوشت استعفا و‌ انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه و یا انجمن صنفی و یا نماینده کارگران تحویل دهد.

مشاهده می شود شرایط استعفای کارگر مستند به قانون به قرار زیر خواهد بود.

• استعفا باید مکتوب به کارفرما گزارش شود.
• استعفا باید حداقل یک ماه قبل از خودداری از انجام کار به کارفرما تحویل شود. تا کارفرما فرصت تأمین نیروی جایگزین داشته باشد.
• در صورت پشیمانی کارگر از انجام استعفا، وی می تواند حداکثر ظرف 15 روز از تاریخ ارائه استعفاء، کتباً انصراف خود از استعفا را به کارفرما ارائه نماید.
• در مراکز دارای شورای اسلامی و یا انجمن صنفی یا نمایندگی کارگران ، رونوشت گزارش ها باید به مراجع مذکور نیز تسلیم شود.
• در کار موقت و معین، بدلیل عدم حق فسخ قرارداد از سوی کارگر، استعفا نیز از نظر قانون بی معنا خواهد بود.

اگر کارگر این شرایط را رعایت ننماید شرایط استعفا را رعایت ننموده است. بنابراین نمی تواند بدنبال حق سنوات باشد و حتی ممکن است مجبور به پرداخت سارت به کارفرما نیز بشود.

 حق سنوات کارگر مستعفی

در تبصرع ذیل ماده 20 قانون کار در صورت عدم مراجعه کارگر به کارگاه، بدون عذر موجه و ظرف مدت 30 روز پس از حالت تعلیق یا عدم مراجعه به هیئت تشخیص پس از استنکاف کارفرما، وی مستعفی شناخته می شود. در این صورت  کارگر، مشمول اخذ حق سنوات به ازای هر سال، یک ماه آخرین حقوق خواهد بود.

در قانون کار در خصوص استعفا ارادی کارگر توضیحاتی ارائه نشده است. ولی می توان با ملاک قراردادن تبصره مورد بحث، کارگری که مطابق ماده 21 قانون کار نیز استعفا داده است را هم مشمول دریافت حق سنوات خدمات دانست.

وکیل دعاوی کارفرمایی و کارگری

اگر شما در محیط کار خود با انواع دعاوی مواجه هستید و در نظر دارید موضوع را از طریق وکیل دعاوی کارگر و کارفرما حل کنید می توانید با ما تماس بگیرید.