خاتمه قرارداد کار
خاتمه قرارداد کار در قرارداد کار موقت و معین یکی از موضوعات مهم در محیط کار محسوب می گردد. یکی از تقسیم بندی های قرارداد کار از لحاظ مدت انجام تعهد تقسیم بندی آنها به “قرارداد غیر موقت” و “قرارداد موقت” است. در قرارداد موقت زمان مشخصی برای انجام تعهدات معلوم شده است و طرفین در زمان انعقاد قرارداد انجام تعهدات خود را محدود به زمان مشخصی نموده اند. در صورت به پایان رسیدن این مدت، تعهدات طرفین نیز پایان می یابد.
مثلاً کارفرمایی جهت انجام برخی از امور خود کارگری را برای مدت یک سال به خدمت گرفته است. یعنی مدت قرارداد کاری آنان یک سال مشخص شده است. ممکن است پس از پایان یک سال، قرارداد به صورت صریح یا ضمنی تمدید نشود. لذا رابطه بین ایشان و کارگر موضوع قرارداد به پایان می رسد. یعنی تعهد کارگر در انجام کار برای کارفرما و پرداخت مزد توسط کارفرما به کارگر محدود به زمان مشخص است. این زمان به صورت دقیق در قرارداد کار مشخص می شود. پایان یافتن این مدت نیز به منزله پایان تعهدات و خاتمه قراردادکار تلقی می گردد.
لطفاً مقاله تنظیم قرارداد کار و اشاره به برخی وظایف کارفرما را مطالعه نمایید.
تغییر تمایل کارگران در انعقاد نوع قرارداد کار
در گذشته که اخراج کارگر با سهولت بیشتری امکان پذیر بود و کارگران چندان مورد حمایت های قانونی قرار نداشتند ، قرارداد کار موقت و قرارداد کار معین بیشتر رواج داشت. ضمن اینکه در مورد کارگران متخصص و فنی آنان بیشتر ترجیح می دادند با قرارداد کار معین در مراکز مختلف مشغول به کار شوند. زیرا به دلیل کمبود نیروی متخصص در بازار کار همه کارفرمایان بدنبال جذب این افراد بودند . این قبیل کارگران نیز تمایل داشتند قرارداد دائم نداشته باشند تا امکان تغییر محیط کار برایشان بیشتر فراهم باشد.
اما با افزایش نیروهای تحصیل کرده و ازدیاد نیروهای آماده به کار، عملاً شرایط جدیدی ایجاد شد. بطوری که انعقاد قرارداد با مدت موقت بیشتر از سوی کارفرمایان با استقبال مواجه گردید. این موضوع حاشیه امنیت را برای کارگران کمتر نمود. تا آنجا که انعقاد این نوع قراردادها به رویه عملی کارفرمایان بدل شد. در حال حاضر بیشتر از 50% از کارگران دارای قرارداد موقت هستند. این قبیل کارگران از بسیاری حمایت های قانونی مثل حداقل مزد ، برخورداری از بیمه تامین اجتماعی و …. محروم هستند.
ویژگی های قرارداد کار موقت
حق بر هم زدن قرارداد
در مدت قرارداد هیچ یک از دو طرف یعنی کارگر و کارفرما حق ندارند قرارداد را به هم بزند. مگر آنکه در خود قرارداد چنین حقی ( حق فسخ) پیش بینی شده باشد.
پرداخت حق سنوات
در صورت خاتمه قرارداد ، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد یکسال بیشتر به کار اشتغال داشته است حق سنوات پرداخت نماید. بدین ترتیب که برای هر سال اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت نماید. موضوعی که از آن تحت عنوان حق سنوات یاد می شود.
با عنایت به اینکه پیشینه خدمت یک سال بیشتر اعم از متوالی یا متناوب می تواند ماخذ محاسبه مزایای پایان کار قرار گیرد ، عدالت اقتضا می کند که حتی اگر مدت هر قرارداد موقت کمتر از یک سال باشد در صورتی که با تجدید آن عملاً پیشینه خدمت کارگری از یک سال بیشتر شد به او مزایای پایان کار پرداخت شود. هر چند در موارد استثنایی برخی از کارفرمایان در زمان خاتمه قرارداد کار حتی در موارد سابقه کمتر از یک سال نیز بر اساس سابقه ایشان سنواتی کمتر از یک ماه در سال به کارگر پرداخت می نمایند.
تاثیر درج مدت قرارداد در آن
مطابق رای شماره 179 مورخ 12/ 9 / 75 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مستفاد از مفهوم مخالف تبصره 2 ماده 7 قانون کار مصوب سال 1369 این است که در صورت ذکر مدت در قرارداد کار ، قرارداد تنظیمی موقت و غیر دائمی خواهد بود. و به محض پایان مدت، قرارداد خاتمه یافته تلقی می گردد. حتی تمدید چند باره آن نیز باعث دائمی شدن قرارداد کار نمی شود.
بیکاری کارگر در قرارداد موقت
مطابق رای شماره 97 مورخ 4 /3 /1382 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مستنبط از حکم مقرر در ماده 2 قانون بیمه بیکاری مصوب 1369 تعریف کارگر بیکار مشمول قانون مزبور این است که رابطه همکاری کارگر با کارفرما علیرغم امکان بقاء و استمرار آن بدون میل و اراده کارگر قطع شده باشد. بنابراین بیکاری کارگر به لحاظ انقضاء مدت قرارداد موقت یا اتمام کار موقت از مصادیق ماده فوق الذکر محسوب نمی شود.
امکان استفاده از بیمه بیکاری برای کارگران قرارداد موقت که مدت قرارداد ایشان به پایان رسیده است وجود ندارد. و ایشان حق استفاده از بیمه بیکاری را نخواهند داشت . هرچند به نظر می رسد که عدم برخورداری کارگران قرارداد موقت از بیمه بیکاری باز هم جلوه ای از سلب حمایت های قانونی از ایشان است که از عدم امنیت شغلی نیز رنج می برند. هرچند گسترش کارگران بیکار باعث کسری منابع سازمان تامین اجتماعی شود ولی می بایست به ترتیبی عمل کرد تا کارگران از حداقل های حمایتی برخوردار شوند.
خاتمه کار در قرارداد کار معین
در برخی کارها می توان دوره مشخصی را پیش بینی نمود که کار شروع و پایان می یابد. نمونه این قبیل کارها را می توان در انواع خدمات ساختمانی مشاهده نمود. مواردی نظیر: گچ کاری، کاشی کاری، نقاشی، سیمان کاری ، لوله کشی ، سیم کشی و …. از جمله این نوع کارها محسوب می شوند. این قبیل کارها را می توان کار معین محسوب نمود.
همچنین جهت ساخت بزرگراهی تعدادی کارگر توسط کارفرمایی که مسئولیت احداث آن بزرگراه را یر عهده دارد به خدمت گرفته می شوند. در اینجا قرارداد کار معین منعقد می گردد. در این قرارداد، آغاز به کار ساخت پروژه بزرگراه آغاز قرارداد و پایان ساخت بزرگراه نیز زمان پایان قرارداد محسوب می شود. و به محض پایان پروژه موضوع قرارداد رابطه طرفین نیز خاتمه پیدا می کند.
در قانون کار تعریف مشخصی از قرارداد کار معین توسط قانونگذار انجام نشده است. فقط در ماده 21 قانون کار در بند “ه” به کار معین اشاره شده است . نگاهی به پیش نویس قانون کار می تواند به تعریف این نوع قرارداد کمک کند چون پیش نویس مذکور تعریف مفصلی در این باب ارائه داده است.
تفاوت قرارداد کار معین با مقاطعه کاری
نوع رابطه طرفین قرارداد کار جهت تشخیص نوع قرارداد مهم است. تا قرارداد کار معین با سایر قراردادهای مشابه اشتباه نشود. یکی از قراردادهای مشابه ، قرارداد مقاطعه کاری است. در قرارداد مقاطعه کاری ( پیمانکاری) مقاطعه دهنده انجام کاری را به مقاطعه گیرنده واگذار و در مقابل آن موظف به پرداخت هزینه مورد توافق است. پیمانکار از لحاظ نوع مدیریت و نحوه سازماندهی از آزادی عمل برخوردار است. ولی می بایست مطابق قرارداد نسبت به انجام تعهد اقدام نماید. یعنی در قرارداد مقاطعه کاری ، پیمانکار دارای استقلال اقتصادی بوده و موظف به تحویل نتیجه و محصول کار است.
مثلا فردی مطابق قرارداد مقاطعه کاری موظف است در مقابل دریافت مبالغ مشخصی نسبت به ساختن یک بنا اقدام نماید. وی در این راه از آزادی عمل برخوردار بوده و مشمول قانون کار نیست. اما در کار معین کارگر در مقابل مزد یا حق السعی و به تبعیت از کارفرما می بایست کار معینی را انجام دهد. و از هر حیث تابع شرایط رابطه کارگری و کارفرمایی است. در هر حال با پایان یافتن کار مورد بحث در قرارداد کار معین، قرارداد به پایان می رسد و رابطه کارگر و کارفرما خاتمه پیدا می کند .
ویژگی های قرارداد کار معین
به جز بحث هایی که در خصوص قرارداد کار معین در سطور بالا شد قرارداد کار معین چه در زمان انجام تعهدات طرفین و چه در زمان خاتمه یافتن دارای ویژگی های بارز و آثار مشخصی است. این ویژگی ها در ارتباط با موضوعات زیر قابل توجه خواهند بود:
حق فسخ
به مانند قرارداد موقت، در قرارداد کار معین نیز مطابق ماده 25 قانون کار، هیچ یک از طرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد و پایان کار موجب پایان رابطه خواهد شد.
حق سنوات
کارفرما پس از پایان این نوع قراردادها موظف به پرداخت حق سنوات است. بدین ترتیب به کارگران دارای یک سال یا بیشتر سابقه اشتغال برای هر سال سابقه (اعم از متوالی یا متناوب) بر اساس آخرین حقوق، مبلغی معادل یک ماه به عنوان مزایای پایان کار تعلق می گیرد.
در قرارداد کار معین نیز به رغم محدود بودن انجام کار، قاونگذار جهت حمایت از کارگر ، کارفرما را موظف به پرداخت حق سنوات نموده است. هرچند میزان آن از لحاظ اقتصادی زیاد نباشد . اما به هر حال می تواند به نوعی از بروز مشکلات اقتصادی برای کارگر جلوگیری کند.
وکیل امور قرارداد
اگر در مورد قراردادهای خود اختلافی با طرف مقابل خود دارید یا اینکه در تنظیم قراردادهای خود نیاز به استفاده از وکیل تنظیم قرارداد و یا کارشناس حقوقی برای نگارش آن دارید می توانید با ما تماس بگیرید.